Ülseratif kolit kalın bağırsağın iç yüzeyi olan mukoza tabakasının ülserli ve iltihaplı bir hastalığıdır. Hastalık genelde sessiz ve aktif dönemler gösterir. Ülseratif kolit hastalığı Crohn hastalığından farklı olarak bir kalın bağırsak hastalığıdır. Kalın bağırsağın sadece son kısmını (rektum), sadece sol kısmını veya tüm kalın bağırsağı etkileyebilir. Ayrıca, hastalık rektumdan başlayıp zamanla kalın bağırsağın başlangıcına doğru yayılım gösterebilir. 

Ülseratif kolitin nedeni hala bilinmemektedir. Genetik yatkınlık, savunma sistemindeki bozukluk ve çevresel faktörlerin (enfeksiyona maruz kalma, hijyenik faktörler, diyet) gibi unsurların hastalığa neden olduğu düşünülmektedir. Ülseratif kolit her yaştan insanı etkileyebilir ancak çoğunlukla 15-25 yaş arasında tanı konulur.

Ülseratif kolit hastalığı kanser değildir, iltihabi bir bağırsak hastalığıdır. Ancak tedavi yapılmaz ve takip edilmezse ülseratif koliti olan hastaların bir kısmında hastalığın süresi ve yaygınlığına göre ileriki yıllarda bu hastalığı olmayan insanlara göre artmış kanser riski vardır.

 

Ülseratif kolit hastalığında iki tür ana tedavi seçeneği vardır; ilaç tedavisi ve cerrahi tedavi. İlaç tedavisinin amacı hastanın hayat kalitesini artırmaktır. Bu tedavi başlangıç tedavisi, idame tedavisi ve nüksün önlenmesi olarak 3 aşamadan oluşur. İlaç tedavisi kapsamında iltihap oluşumunu önleyici anti-inflamatuar ilaçlar, antibiyotikler, kortikosteroidler, bağışıklık sistemini etkileyen immünosupresif ilaçlar ve beslenme desteği amaçlı ilaçlar bulunur. Hastalığın şiddetine ve etkilediği bağırsak alanına göre bu konuda uzman bir gastroenterolog tarafından ilaç tedavisi planlanmalı ve takip edilmelidir. 
İlaç tedavisinin etkin olmadığı durumlarda, ilaç tedavisine yan etkileri nedeni ile devam edilemediğinde ve kolonoskopi sırasında kanser ya da kanser öncüsü durum saptandığında cerrahi tedavi gereklidir. Cerrahi tedavinin gerekli olup olmadığı ve ne zaman yapılması gerektiği kararı bu konuda uzmanlaşmış gastroenterolog ve cerrah tarafından birlikte verilir. Ülseratif kolit hastalığında cerrahi ile tam tedavi elde etmek mümkün olabilmektedir. 

 

Ülseratif kolit, kalın bağırsağı ve kalın bağırsağın son kısmı olan rektumu etkileyen bir hastalık olduğu için tüm kalın bağırsağın ve rektumun çıkarılması günümüzde en sık yapılan ameliyat şeklidir. Bu ameliyat ile hastalık ortadan kaldırılır. Ameliyat iki aşamadan oluşmaktadır. İlk aşamada tüm kalın bağırsak ve rektum çıkarıldıktan sonra rektumun görevini yerine getirmek için ince bağırsaktan bir rezervuar poş, yani yeni bir rektum oluşturulur. Poş anüse bağlanır ve bağırsağı dinlendirmek için poşun yaklaşık 20 cm yukarısındaki ince bağırsak geçici olarak karına bağlanır, yani stoma yapılır. Stoma dışkının cilde yapıştırılan bir torbaya boşalmasını sağlar. İkinci aşama ise ilk ameliyattan yaklaşık iki ay sonra yapılır ve ince bağırsak karın içine alınıp bağırsaktaki bağlantı sağlanarak hasta tekrar normal yolla dışkılayabilir.