Akalazya yemek borusunun sinirsel ileti sisteminde bozulma sonucunda ortaya çıkan bir hastalıktır. Sinirsel ileti bozukluğu sonucunda yemek borusu kasları yeterince iyi kasılamaz ve yemek borusu ile mide arasındaki kapak gevşeyemez. Buna bağlı olarak yenilen yiyecekler yemek borusunda birikerek hastalığın belirtilerini oluşturur.

Hastalarda yıllar içerisinde yavaş seyirde ve ilerleyen, önce sıvı sonra katı gıdalara karşı yutma güçlüğü oluşur. Yetersiz beslenme sonucu kilo kaybı, yemek borusunda biriken gıda atıklarına bağlı göğüs ağrısı, ağızda kökü koku, yenilen yiyeceklerin ağza gelmesi, gece öksürüğü, nefes darlığı gibi şikayetler oluşur. Akalazyalı hastalar gıdayı aşağıya itmeye güç katmak için yavaş yemek yer, gıdaları mideye göndermek için beraberinde bol su içerler. Yemek borusundaki yiyecekler belli basınca ulaşıp mideye indikten sonra hastalar ani rahatlama hisseder.

Akalazya hastalığının tanısı hastanın öyküsü ile başlar, şüphelenilen durumlarda kesin tanıya gitmek için boyalı sıvı ile yemek borusu grafileri ve manometre denilen yemek borusu sinir ileti ve kasılma gücünü ölçen özel tetkikler kullanılarak tanı konulur. Endoskopi bu hastalık belirtileri ile karışabilen tıkayıcı yemek borusu hastalıklarının ayrımında kullanılan önemli bir tetkiktir.

İleri akalazya hastalarında yemek borusunda biriken gıda atıklarının nefes borusuna kaçması sonucu solunum yolu enfeksiyonları, zatürre, hayatı tehdit eden akciğer enfeksiyonları gelişebilir. Ortalama 20 yıldır bu hastalığı olan 100 kişiden 2’sinde yemek borusu kanseri gelişme riski mevcuttur. Kanserin oluşma sebebinin ise yemek borusunda uzun süre bekleyen gıda atıklarının yemek borusunu tahrip etmesi sonucu oluştuğu bilinmektedir.

Akalazya tedavisinde tıbbi, endoskopik ve cerrahi tedavi seçenekleri mevcuttur. Akalazya hastalığında kas gevşetici ilaç tedavileri alt yemek borusu kaslarında gevşemeye yardımcı olarak hastalarda kısa süreliğine rahatlama sağlayabilir. Endoskopik olarak alt yemek borusu kaslarına balon uygulanması, kaslara botoks uygulanması hastalarda geçici süreliğine rahatlama sağlayabilir. Botoksun etkinliği 6-8 ay kadar devam eder. Fakat alt yemek borusu kaslarının kesilmesi (POEM, miyotomi), hastalarda uzun süreli ve etkili bir tedavi sağlamaktadır.

Cerrahi tedavide yemek borusunun alt kısmındaki kaslar kesilerek gevşeme sağlanır.  Bu ameliyat günümüzde kapalı teknikle hem laparoskopik, hem de robotik olarak güvenli ve başarılı bir şekilde yapılabilmektedir. Kapalı yapılan ameliyat teknikleri, hastada kısa hastanede yatış ve az ağrılı bir ameliyat sonrası iyileşme süreci sağlamaktadır.

Yemek borusu ameliyatları hakkında daha ayrıntılı bilgi edinmek için cerrahi tedaviler bölümündeki "Yemek Borusu Cerrahisi" başlıklı yazıya göz atabilirsiniz.